فرایند توسعه را از کجا بیاغازیم؟
#شفیعی_مطهر
اگر در جهان بشریت،عفریت فقر و تهیدستی،گلوی محرومان و گرسنگان را می‌فشارد،
اگر اهریمن بیماری و بی‌سوادی،جان و روان انسان‌ها را می‌آزارد،
اگر هیولای استعمار و استثمار با توده‌های زحمتکش جهان می‌ستیزد و خون ستمدیدگان
را بر زمین می‌ریزد،
اگر خلق‌های پابرهنه متفرّق‌اند و دشمنان مردم،متّفق،
اگر حاکمیّت استبداد و حکومت بیداد مردم جهان را از پیشرفت و رشد بازمی‌دارد،
همه به علّت بلای توسعه نیافتگی ملّت‌هاست.
توسعه، روندي است فراگير در جهت افزايش توانايي‌هاي انساني- اجتماعي براي
پاسخ‌گويي به نيازهاي انساني- اجتماعي، ضمن آن كه نيازها پيوسته در پرتو
ارزش‌هاي فرهنگي جامعه و بينش‌هاي پايداري جهان پالايش يابند.
اين گونه توسعه، نيازهاي كنوني را بدون كاهش توانايي نسل‌هاي آینده دربرآوردن
نيازهايشان، برآورده مي‌كند و توسعه‌اي پايدار است.
پدیدۀ توسعه را در آیینۀ نگاه چند صاحب نظر توسعه به تماشا می‌نشینیم:
پروفسور هگن (صاحب‌نظر توسعه) :
شخصیّت فرهنگی انسان اصلی‌ترین عامل ایجادکننده توسعه است.
پروفسور تئودور شولتز (برنده جایزه نوبل) :
کلید توسعه در دست انسان آموزش‌دیده است ، نه در منابع فيزيكي و مادي.
آدام اسميت ( پدر علم اقتصاد ) :
مهارت نيروي كار ، مهم‌ترين عامل توسعه است و منابع انساني پايۀ اصلي
ثروت ملّت‌ها به شمار مي‌رود و سرمايه‌هاي مادي و طبيعي عامل تبعي‌اند،
نه عامل اصلي.
رابرت مالتوس :
آموزش و پرورش باعث پيدايش نظم ، تدبير و اخلاق مي‌شود و موجب آزادي
فردي و تقويت دورانديشي جامعه است.
مايكل تودارو :
از نظر اقتصاددانان آنچه در نهايت خصوصيات و روند توسعه اقتصادي و
اجتماعي يك كشور را تعيين مي كند ، منابع انساني آن كشور است.
جان كنت گالبرايت :
اين آموزش و پرورش است كه تودۀ مردم را مستعد قبول راه‌ها و روش‌هاي
جديد براي تحقّق توسعه مي‌سازد . اعتلاي يك ملّت به آموزش و پرورش آن
ملّت بستگي دارد.
كنفوسيوس حكيم چيني در ۴۰۰۰ سال پيش اعلام كرد:
كشوري كه روي آموزش و پرورش خود سرمايه گذاري مي‌كند ، هيچ گاه
ورشكسته نمي‌شود.
بر پايه رهنمودهاي فوق مي توان آموزش و پرورش را چنين تعريف كرد:
هدف از آموزش و پرورش ، پرورش عقل سليم در آحاد جامعه است تا از طريق آن بتوان
رفتار ، كردار و قضاوت‌هاي صحيح را براي مردم شكل داد . براي ساختن فرد ، خانواده
و جامعه و براي دست‌يابي به ارزش‌هايي همچون خوبي‌ها ، آزادي‌ها ، زيبايي‌ها ،
حقيقت‌ها و رشد و كمال.
در اين فرايند، آموزش و پرورش هم ابزار و بستر توسعه است ، هم يكي از عوامل و
ابزارهاي توسعه و هم يكي از اهداف مهم توسعه.
انسان محور توسعه است ، آن هم انسان آموزش‌ديده كه با عقلانيت ، تدبير ، آزادي ،
عدالت و رشد، سامان زندگي خود و ديگران را پي‌ريزي كند و آن هم در جهت رسيدن
به خوبي‌ها ، عدالت ، آزادي ، زيبايي ، حقيقت و رشد . نقش آموزش در اين گونه
حركت‌ها ، مستمر ، پايدار و تاريخي است. آموزش در اين بستر همزاد انسان مي شود
و تا پايان مسير با اوست.
بي شك توسعه ، انساني را سرباز و محور و راهبر خود مي داند كه داراي ويژگي‌هاي
پيش برنده باشد.
اين ويژگي‌ها عبارتند از :
دارا بودن روحيّۀ عقل‌گرايي ، خردگرايي ، جهان‌گرايي ، جمع‌گرايي ، آينده‌نگري ،
انسان‌گرايي ، جهان‌بيني باز ، باورهاي آگاهي‌بخش ، فرهنگ‌پذيري ، محاسبه‌پذيري ،
وقت‌شناسي ، آينده‌شناسي ، خستگي‌ناپذيري ، خيرخواهي ، آزادي‌خواهي ،
ميهن‌پرستي ، صلح‌خواهي ، آرامش‌طلبي ، تغييرپذيري ، آزادانديشي ، آزادگفتن ،
آزادكوشيدن ، تعصُّب آگاهانه توام با خرد ، روحيّۀ وحدت‌خواهي ، توان هزينهفايدهكردن
فعّاليّت‌ها ، توان مرتبه‌بندي كردن اولويت‌ها ، هدف‌داشتن ، مشاركت‌جويي و...
(منبع: ماهنامه آيين ،ش۳۲ و ۳۳ ، مقاله آقاي محمد ستاري‌فر)
ما بايد توسعۀ آموزش آموزش و پرورش را در راس همه برنامه‌ها و توسعۀ فناوري
اطلاعات و ارتباطات را در صدر برنامه‌هاي مهم آموزش و پرورش قرار دهيم و آن را به
عنوان يك برنامه زيرساختي ارزيابي كنيم. در برنامه‌هاي توسعه فرهنگي و اصلاحات
آموزشي مي‌توانيم با بهره‌گيري از نيروي عظيم مغز افزار مديران واحدهاي آموزشي
گام‌هاي بلندي برداريم. در اين صورت مديران قادر مي‌شوند تا با بهره‌گيري از اطّلاعا
پردازش شده در دسترس، نيازهاي گوناگون واحدهاي آموزشي خود را مانند:
برنامه‌ريزي، كنترل، تأمين منابع، كيفيّت‌بخشي و … پاسخ داده، روش‌هاي كاري،
اداري و آموزشي را بهينه سازند.
آموزش مديران مي‌تواند نخستين گام در توسعۀ صنعت «آي سي تي» تلقّي شود.
اين آموزش مي تواند شيوۀ مديريّت آنان را متحوّل ساخته، با استفاده از روش‌هاي
صحيح علمي انجام وظايف اداري و آموزشي خود عمق بخشند.
با اميد به فردايي روشن تر.
دانلود رایگان کتاب‌ها و دیگر آثار این قلم در کانال گزین‌گویه‌های مطهر
https://t.me/nedayemotahar
آثار،سروده‌ها،مقالات،خاطرات و روزنوشت‌های شفیعی‌مطهر