پنجشنبه هشتم اسفند ۱۳۹۸ - 8:10 - سیدعلیرضاشفیعی‌مطهر -
گزیده ای از آموزه های مكتب هادوي
امروز سالروز شهادت حضرت امام علی النّقی امام هادی (ع) است . ضمن عرض تسليت ، می کوشیم خوشه هایی از خرمن حکمت و معرفت ایشان بچینیم .
خوشه چینان معرفت
امام هادی ( ع) در شرایط سخت خفقان حاکم بر جامعه آن روز ناگزیر می کوشید با کارهای فرهنگی و انسان سازی ، رسالت تاريخي خود را انجام دهد.
شناسایی و جذب افراد با استعداد و تربیت آنان بر اساس اصول اسلامی و مجهزساختن آن ها به انواع دانش های مورد نیاز جامعه، از رسالت های مهم امامان معصوم (ع) بود و محدودیت های اعمال شده از سوی حکومت های وقت، هرچند انجام این رسالت را در حد مطلوب، با مشکلاتی مواجه ساخت و بسیاری را از دستیابی به این سرچشمه های زلال دانش و معرفت، محروم کرد، ولی موجب تعطیل شدن آن نشد.
بر اساس نوشته شیخ طوسی،تعداد دست پروردگان پیشوای دهم و کسانی که از آن حضرت، در زمینه های مختلف علوم اسلامی، روایت نقل کرده اند، بیش از ۱۸۵ نفرند که در میان آنان، می توان چهره های برجسته علمی و فقهی چون «ایوب بن نوح»، «حسن بن علی ناصر»، «عبدالعظیم حسنی» و «عثمان بن سعید» را نام برد.
روزها را شوم ندانیم
امام هادی (ع) ، همچون پیامبر اسلام (ص) ، در مبارزه با عادت ها و سنت های باطل جاهلی، تلاش فراوان داشت؛ داستان زیر، نمونه ای است از این تلاش ها:
یکی از اصحاب ایشان به نام «حسن بن مسعود» می گوید: روزی انگشتم زخم برداشت و در راه، با مرکبْ سواری بر خورد کردم و شانه ام آسیب دید و پس از آن، وارد جمعیتی شدم و لباس هایم پاره گشت. همین که خدمت ابوالحسن، امام هادی (ع) ، رسیدم، گفتم:
خداوند مرا از شر این روز آسوده بدارد، چه روز شومی است!
حضرت، از شنیدن این سخن، ناراحت شده و سخنانی فرمودند که دانستم اندیشه ام باطل و نادرست است. ایشان در بخشی از این نصیحت ها به من فرمودند:
«ای حسن! روزگار را چه گناهی است که چون به سزای کردار خویش می رسید، آن را شوم می شمارید؟... به راه خطا مرو و روزها را مؤثر در احکام الهی ندان و نقشی به عهده آن ها مگذار!».
سفارش به پاکیزگی
امام هادی (ع) ، مسلمانان را به پاکیزگی و آراستگی فرا خوانده و می فرمود:
«خداوند، زیبایی و آراستگی را دوست می دارد، آلودگی و آشفتگی را برای مومن نمی پسندد و خداوند دوست دارد اثر نعمت خود را بر بنده اش ببیند و او باید جلوه های نعمت های خداوند را نشان دهد».
به حضرت عرض کردند: چگونه اثر نعمت را ظاهر کند؟ حضرت فرمود:
«لباس خود را پاکیزه نگه دارد، خود را خوشبو کند، خانه اش را نیکو بدارد و حیاط آن را جارو کند، حتی روشن کردن چراغ، پیش از غروب خورشید، فقر و تهی دستی را از بین می برد و روزی را افزون می کند».
ارزش کرامت
ارزش های انسانی، گوهرهای نابی را می مانند، که جوینده آن، در واقع به دنبال دُرّ و یاقوت است و اگر بتواند با تلاش های خود، به آن برسد، سرمایه ای اندوخته که کسی را چنین سرمایه گرانْسنگی به دست نیامده است.
امام هادی (ع) ، در سرزنش کسانی که این ارزش ها را سبک شمرده و کرامت را درک نمی کنند، فرمودند:
«هر که ارزش بزرگواری را نداند، شایسته خواری و خفت است».
و باید دانست که چنین انسانی، قابل اعتماد نیست و به فرموده امام هادی (ع) :
«هر که قدر خود نداند، از شرّ او ایمن نباش».
پاسداشت نعمت ها
نگهداری و تلاش در حفظ و افزایش دارایی، مهم تر از به دست آوردن آن است. انسانِ برخوردار از نعمت ها و هدایای خداوند نیز، با توجه به این نکته، لازم است نخست راه حفظ و افزایش نعمت را بشناسد و سپس جویای خود آن باشد.
در این راستا، حضرت امام هادی (ع) ، دو راهْکار اساسی را بدین شرح بیان فرمودند:
«نعمت ها را با نیک رفتاری در حق آن ها پایدار دارید و با سپاس گزاری از نعمت ها، در پی افزایش آن ها باشید».
و در مقابل فرمودند:
«کفران نعمت ها، نشانه سرمستی و باعث تغییر و از بین رفتن آن هاست».
حضرت امام هادی (ع) ، درباره آثار سپاسگزاری و برتری آن، برخودِ نعمتی که باعث سپاسگزاری شده است، فرمودند:
«شکرگزاری نعمت، نیکوتر است از نعمتی که باعث شکر شده؛ زیرا نعمتْ کالای دنیاست و شکرِ نعمت، کالای دنیا و آخرت»
زیان جدال و حسدورزی
مجادله، برتری جویی و اصرار بیجا بر گفته های خویش، زیان های فراوانی در پی دارد که در کلامی نورانی از امام هادی (ع) چنین بیان شده است:
«جدال، دوستی های قدیمی را از بین می برد و کینه های استوار، بر جای می نهد و کمترین چیز در جدال، برتری جویی است و برتری جویی، اساس جدایی است».
آن امام بزرگوار، همچنین به زیان های خوی ناپسند دیگری به نام «حسد» اشاره کرده و فرمودند:
«تو را از حسد پرهیز می دهم که [زیان] آن در تو آشکار شود و در دشمن تو کارگر نیفتد».
بر اساس فرمایش امام هادی (ع) شخص حسود، زیان های روحی و جسمی را تنها نصیب خودش می کند.
مبارزه با تنبلی
تنبلی و کوتاهی در انجام کار، موجب بازماندن انسان از رسیدن به هدف هایش می گردد و این ایستایی نیز، اندوه و تأسّف را در پی خواهد داشت. در این میان، یکی از راه های پیشگیری از سهل انگاری و کوتاهی در انجام برنامه ها، اراده و تصمیم گیری محکم و عملی است. امام علی النقی (ع) در این باره، چنین سفارش فرمودند:
«افسوسِ کوتاهی در انجام کار را با تصمیم قاطع، جبران کن».
شکر نعمت، برتر از نعمت
حضرت امام هادی علیهالسلام ، درباره آثار سپاسگزاری و برتری آن، برخودِ نعمتی که باعث سپاسگزاری شده است، فرمودند:
«شکرگزاری نعمت، نیکوتر است از نعمتی که باعث شکر شده؛ زیرا نعمتْ کالای دنیاست و شکرِ نعمت، کالای دنیا و آخرت».
براین اساس، کسی که سپاس نعمت الهی را به جای میآورد، ضمن این که گامی در جهت افزایش نعمتهای خداوند برداشته، قدمی نیز در افزایش اندوختههای آخرت خویش برداشته و باعث کسب ثواب و پاداش شده است.
پارسایی
هادی مسلمانان، امام دهم، حضرت علی النقی علیهالسلام ، درباره پارسایی و پرهیزگاری و دوری از آنچه ناخشنودی حضرت حق را در پی خواهد داشت، فرمودند:
«هر که از خداوند بپرهیز، از او بپرهیزند و هر که خدا را فرمان برد، اطاعت شود و هر که مطیع خداست، از خشم مخلوق باکی ندارد و هر که خداوند را به خشم آورد، باید یقین کند که به خشم بندگان او گرفتار می‌شود».
و به راستی چه سعادتمند خواهد بود کسی که نعمت زندگی را صرف بندگی کند و تمام کوشش او، کسب خشنودی حضرت حق باشد.
خداوند؛ برتر از توصیف
شناخت خداوند، در بالاترین درجه آن، از آنِ بندگان برگزیده او و انسانهای کاملی است که در خاندان وحی و اعجاز و کرامت رشد یافتهاند. حضرت امام هادی علیهالسلام ، در وصف خداوند فرمودند:
«به راستی، خداوند وصف نشود، جز بدانچه خود را وصف کرده است؛ کجا وصف شود آن که حواس، از درکش عاجزند و اوهام، بدو نرسند و تصورات، به کُنه او پی نبرند و در دیدهها نگنجد. در نزدیکیاش، دور است و در دوریاش، نزدیک؛ چگونگی را پدید آورده، بیآن که گفته شود خود او چگونه است و مکان را آفریده، بیآن که خود مکانی داشته باشد. او از چگونگی و مکان برکنار است، یکتا و یگانه است، شکوه و ابهتاش بزرگ و نامهایش پاک است».
یکی از آفت های دانش پژوهی
جویای دانش، تا زمانی که ندانسته های خود را بیشتر از دانسته هایش بداند، درک کرده و به این حقیقت رسیده باشد که هر آن چه آموخته، قطره ای از اقیانوس دانش است، در مسیر رشد و بالندگی قرار گرفته است؛ ولی اگر توجه به آموخته ها کرده و آن را بسیار انگارد، دچار آفت علمی شده و از پیشرفت های بعدی، باز می ماند. امام هادی (ع) در تبیین این آفت، می فرمایند:
«خودبینی، انسان را از دانشجویی باز می دارد و به تکبر و خودخواهی جاهلانه فرا می خواند».
منبع: ماهنامه گلبرگ
آثار،سروده‌ها،مقالات،خاطرات و روزنوشت‌های شفیعی‌مطهر